Thép VN vướng nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại: Bộ Công Thương khuyến nghị gì?

Việt Nam hiện đã trở thành quốc gia sản xuất thép lớn thứ 13 thế giới và dẫn đầu ASEAN, song hiện đang phải đối diện với sự thay đổi chính sách thuế quan của các nền kinh tế lớn, cùng xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng.

Từ đầu năm đến nay, ngành thép đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, khiến tốc độ tiêu thụ vẫn chưa như kỳ vọng. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), 8 tháng đầu năm 2025, sản lượng thép thành phẩm đạt hơn 21,25 triệu tấn, tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Về tiêu thụ nội địa, 8 tháng đầu năm, tổng lượng tiêu thụ đạt hơn 20,72 triệu tấn, tăng 8% so với cùng kỳ. Ở chiều ngược lại, xuất khẩu thép thành phẩm trong 8 tháng ước đạt gần 3,6 triệu tấn, giảm 37% so với năm 2024.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động mạnh, đặc biệt là sự thay đổi về chính sách thuế toàn cầu, các quốc gia ngày càng có xu hướng áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, trước các quy tắc toàn cầu mới về thuế để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Theo VSA, kể từ vụ việc đầu tiên đến nay, các vụ việc phòng vệ thương mại liên quan đến sản phẩm thép là hơn 80 vụ việc (chiếm khoảng 30% số lượng các vụ việc phòng vệ thương mại liên quan đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam ra thị trường nước ngoài).

Trong đó liên quan đến kiện chống bán phá giá, kiện chống trợ cấp, kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp, kiện điều tra áp dụng biện pháp tự vệ và kiện chống lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại.

Đơn cử, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương), cho biết ngày 30/9, Bộ Kinh tế Mexico đã chính thức thông báo khởi xướng điều tra áp dụng thuế chống bán phá giá đối với một số mặt hàng dây cáp thép nhập khẩu có nguồn gốc từ Malaysia và Việt Nam. Sản phẩm bị điều tra là dây cáp thép.

Cục Phòng vệ Thương mại cho biết ngày 1/10/2025, Cục Ngoại Thương Thái Lan ban hành bản báo cáo dữ kiện trọng yếu vụ việc rà soát cuối kỳ lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng thép carbon cán nguội có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc). Do đó, cơ quan này đề xuất gia hạn biện pháp chống bán phá giá này thêm 5 năm và giữ nguyên mức thuế 4,22% đến 20,11% giá CIF, áp dụng kể từ ngày 25/2/2025.

Ngày 4/6, Mỹ chính thức áp mức thuế nhập khẩu lên tới 50% đối với nhôm và thép từ nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam. Mặc dù thép Việt Nam chỉ chiếm 1,6% tổng lượng thép nhập khẩu vào Mỹ nhưng động thái này không chỉ làm giảm cơ hội tiếp cận thị trường Mỹ mà còn tạo phản ứng dây chuyền trong thương mại toàn cầu.

Trong tháng 4/2025, Ủy ban Thương mại Hàn Quốc (KTC) đã ban hành kết luận cuối cùng của vụ việc điều tra CBPG với thép không gỉ cán nguội có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam, biên độ phá giá cho 2 bị đơn bắt buộc của Việt Nam lần lượt ở mức 18,81% và 11,37%.

Để đối phó với các biện pháp phòng vệ thương mại từ các nước nhập khẩu, Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương khuyến nghị các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu sản phẩm liên quan cần theo dõi chặt chẽ diễn biến tiếp theo của vụ việc, chủ động nghiên cứu, nắm vững quy định, trình tự, thủ tục điều tra chống bán phá giá của các quốc gia và xác định chiến lược kháng kiện phù hợp với doanh nghiệp.