Những đại án được đưa ra xét xử năm 2020

Cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng hầu tòa

Vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí và “Vi phạm quy định về quản lý đất đai” xảy ra tại Bộ Công Thương và TP.HCM liên quan dự án xây dựng khách sạn 6 sao, trung tâm thương mại, trung tâm hội nghị, hội thảo và văn phòng cho thuê trên khu đất hơn 6.000m2 tại số 2-4-6 Hai Bà Trưng là vụ án đặc biệt nghiêm trọng gây thất thoát số tiền hơn 2.700 tỷ đồng được dư luận xã hội quan tâm.

Trong vụ án này, có 10 bị cáo được đưa ra xét xử, trong đó bị cáo Vũ Huy Hoàng nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương; Phan Chí Dũng, nguyên Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ, Bộ Công Thương phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

8 bị cáo còn lại phạm tội “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai” gồm Nguyễn Hữu Tín, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP.HCM; Lâm Nguyên Khôi, nguyên Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM;  Đào Anh Kiệt, nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM; Lê Văn Thanh, nguyên Phó Chánh Văn phòng UBND TP.HCM; Lê Quang Minh, nguyên Trưởng phòng Phát triển hạ tầng, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM; Nguyễn Thanh Chương, nguyên Trưởng phòng Đô thị, Văn phòng UBND TP.HCM; Trương Văn Út, nguyên Phó Trưởng phòng Quản lý đất, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM; Nguyễn Lan Châu, nguyên Chuyên viên Phòng Quản lý đất, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM.

Theo cáo buộc của cơ quan tố tụng, Tổng công ty cổ phần Bia-Rượu-Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco, thuộc Bộ Công Thương quản lý) được giao cho khu đất tại số 2-4-6 Hai Bà Trưng, quận 1, TP HCM, có tổng diện tích 6.080m2 dùng để sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp và nộp tiền thuê đất hàng năm.

Quá trình thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với Sabeco, các bị cáo Vũ Huy Hoàng, Hồ Thị Kim Thoa, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương và Phan Chí Dũng chỉ đạo các cán bộ cấp dưới thuộc Bộ Công Thương và Sabeco thực hiện các thủ tục góp vốn bằng quyền sử dụng khu đất 2-4-6 Hai Bà Trưng và tiền của Sabeco để thành lập Cty liên doanh Sabeco Pearl cùng với các doanh nghiệp tư nhân đầu tư thực hiện Dự án "Xây dựng khách sạn 6 sao, trung tâm thương mại, trung tâm hội nghị, hội thảo và văn phòng cho thuê" ở khu đất tại địa chỉ trên.

Sau khi Sabeco thực hiện xong các thủ tục pháp lý đầu tư dự án cho liên doanh Sabeco Pearl và đề nghị được UBND TP HCM chấp thuận bổ sung chức năng officetel (mô hình kết hợp văn phòng cho thuê với khách sạn) và căn hộ ở cho dự án,

Bộ Công Thương chỉ đạo Sabeco thoái toàn bộ vốn góp (chuyển nhượng vốn) của Sabeco trong dự án này cho doanh nghiệp tư nhân tham gia liên doanh.

Từ đó, hoàn tất việc chuyển quyền quản lý, sử dụng khu đất 6.080m2 tại số 2-4-6 Hai Bà Trưng có giá trị hơn 3.816 tỷ đồng là tài sản của Nhà nước sang tư nhân trái pháp luật, gây thất thoát, thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước với số tiền hơn 2.713 tỷ đồng.

VKSND xác định, mặc dù không đúng đối tượng cho thuê đất chỉ định, nhưng bị cáo Nguyễn Hữu Tín cùng với các bị cáo khác là cán bộ, lãnh đạo tại Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng UBND TP HCM đã vi phạm các quy định về quản lý đất đai, giao cho Sabeco Pearl được làm chủ đầu tư dự án, được nộp tiền thực hiện nghĩa vụ tài chính và thuê đất không đúng đối tượng, không thông qua đấu giá, trái quy định của pháp luật đối với khu đất 6.080 m2 tại số 2-4-6 Hai Bà Trưng.

Trong vụ án này, VKSNDTC nhận định hầu hết các bị cáo là những người giữ vị trí lãnh đạo đầu ngành, cán bộ chủ chốt của Bộ Công Thương và UBDN thành phố Hồ Chí Minh, có trình độ chuyên môn và hiểu biết trong lĩnh vực công tác. Nhưng vì những động cơ khác nhau, các bị cáo đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, diễn ra trong thời gian dài, cố ý vi phạm các quy định về quản lý tài sản nhà nước, vi phạm các quy định về quản lý đất đai.

Từ đó, chuyển dịch quyền quản lý, sử dụng khu đất 2-4-6 Hai Bà Trưng là tài sản Nhà nước sang tư nhân trái pháp luật, gây thiệt hại, thất thoát cho Nhà nước với số tiền đặc biệt lớn là hơn 2.700 tỷ đồng.

Vụ án trên được đưa ra xét xử sơ thẩm vào ngày 7/11 nhưng bị hoãn.

Sáng 18/1/2020, TAND TP Hà Nội mở lại xét xử đối với cựu Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng và đồng phạm trong vụ án trên. Tuy nhiên, do vắng mặt bị cáo Nguyễn Hữu Tín do tình trạng sức khỏe yếu và một số người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan nên HĐXX quyết định hoãn phiên tòa, lịch xét xử lại công bố sau.

Đất quốc phòng rơi vào tay tư nhân

Cựu Đô đốc, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Văn Hiến thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý dẫn tới việc đất quốc phòng rơi vào tay tư nhân. 

Theo cơ quan tố tụng, đầu năm 2006, hơn 6.700 m2 đất quốc phòng trên đường Tôn Đức Thắng (TP.HCM) được Quân chủng Hải quân (QCHQ) chủ trương đưa vào làm kinh tế, đảm bảo đúng quy định pháp luật và có lợi cho Quân chủng.

Quá trình thực hiện, các bị cáo là Bùi Như Thiềm (cựu trưởng Phòng kinh tế QCHQ), Đoàn Mạnh Thảo (cựu trưởng Phòng tài chính QCHQ), Bùi Văn Nga (cựu giám đốc Công ty Hải Thành, thuộc QCHQ) đề xuất với Thường vụ Đảng ủy Bộ tư lệnh Hải Quân và trực tiếp thực hiện các phương án chuyển đổi mục đích sử dụng ba khu đất trên thành đất kinh tế, trái với quy định quản lý đất đai.

Ba khu đất đều bị mang góp vốn trái quy định, trái chỉ đạo của Bộ trưởng Quốc phòng. Riêng khu đất số 7-9 Tôn Đức Thắng bị ông  Đinh Ngọc Hệ (Út "Trọc", cựu phó tổng giám đốc Tổng Công ty Thái Sơn) và đồng phạm lừa chiếm, mang thế chấp ngân hàng tới nay vẫn còn dư nợ hơn 540 tỷ đồng.

Ông Hiến đã thiếu trách nhiệm trong việc quản lý đất quốc phòng, không kiểm tra việc thực hiện của các đơn vị liên quan dẫn đến việc bị đối tác đưa giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đi thế chấp, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, chuyển nhượng cho bên thứ ba.

Hành vi của các bị cáo khiến Quân chủng Hải quân mất quyền sử dụng ba khu đất trong thời gian 49 năm, gây thất thoát cho ngân sách Nhà nước 939 tỷ đồng.

Cựu Thứ trưởng Nguyễn Văn Hiến bị truy tố tội danh "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", quy định tại điểm c, khoản 3 Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015 với khung hình phạt 7-12 năm tù.

Bốn cựu thuộc cấp của ông Hiến ở Quân chủng Hải quân bị xét xử về tội Vi phạm quy định về quản lý đất đai (điều 229 Bộ luật Hình sự) là Bùi Như Thiềm, Bùi Văn Nga, Trần Trọng Tuấn, Đoàn Mạnh Thảo.

Ba người bị xét xử về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (điều 174 Bộ luật Hình sự) gồm: Phạm Văn Diệt (cựu tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Bình), Đinh Ngọc Hệ, Vũ Thị Hoan (cựu tổng giám đốc Công ty Yên Khánh).

Ngày 18/5/2020, Tòa án quân sự Quân chủng Hải Quân mở phiên xét xử 8 bị cáo trong vụ án “Lừa đảo, chiếm đoạt tài sản”, “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại TP.HCM.

Tại phiên tòa, bị cáo Nguyễn Văn Hiến thừa nhận bản thân thiếu quyết liệt, nếu sát sao hơn có thể đã phát hiện được sai sót.

Sau 4 ngày xét xử, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Văn Hiến lĩnh án 4 năm tù vì tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. 

Tòa tuyên phạt nhóm bị cáo phạm tội Vi phạm các quy định về quản lý đất đai: Bị cáo Bùi Như Thiềm (cựu Trưởng phòng kinh tế Quân chủng Hải quân) 9 năm tù. Bị cáo Đoàn Mạnh Thảo (cựu Trưởng phòng tài chính Quân chủng Hải quân) 7 năm tù. Bị cáo Bùi Văn Nga (cựu Giám đốc Công ty Hải Thành) 8 năm tù. Bị cáo Trần Trọng Tuấn (cựu Phó giám đốc Công ty Hải Thành) 4 năm tù.

Tuyên phạt nhóm bị cáo phạm tội về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản gồm: Đinh Ngọc Hệ (tức Út "trọc", cựu Phó tổng giám đốc Tổng công ty Thái Sơn) 20 năm tù, tổng các bản án trước đây cũ là 30 năm tù. Bị cáo Phạm Văn Duyệt (cựu Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Bình) 15 năm tù. Bị cáo Vũ Thị Hoan (cựu giám đốc Công ty Yên Khánh).

Sau phiên xét xử sơ thẩm, bị cáo Nguyễn Văn Hiến và Đinh Ngọc Hệ có đơn kháng cáo xin giảm án. Trong đó, bị cáo Hiến xin được hưởng án treo, tuy nhiên tại phiên tòa phúc thẩm vào tháng 12/2020, HĐXX quyết định giảm một phần hình phạt tù cho bị cáo Nguyễn Văn Hiến, từ 4 năm xuống còn 3 năm 6 tháng tù, còn bị cáo Đinh Ngọc Hệ không được giảm án.

Nhà máy Ethanol Phú Thọ “đắp chiếu”

Bị cáo Đinh La Thăng (cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Dầu khí Việt Nam PVN) chỉ định nhà thầu xây dựng dự án Ethanol Phú Thọ thiếu năng lực, kinh nghiệm dẫn đến thất thoát cho Nhà nước hơn 543 tỷ đồng.

Ông Đinh La Thăng và 11 đồng phạm được đưa ra xét xử về tội Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng và Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ.

Theo cáo trạng, năm 2007, ông Đinh La Thăng với vai trò là Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) ký nghị quyết chấp thuận chủ trương đầu tư Nhà máy sản xuất Ethanol khu vực phía Bắc. Cuối năm 2007, Công ty CP Hoá dầu và nhiên liệu sinh học dầu khí (PVB) được thành lập để làm chủ đầu tư dự án, vốn điều lệ ban đầu hơn 405 tỷ đồng.

Tháng 9/2008, PVB mời sơ tuyển gói thầu TK05 "Chìa khoá trao tay" xây dựng nhà máy Ethanol Phú Thọ. Trong 6 nhà thầu gửi hồ sơ có Liên danh PVC/Alfa Laval/Delta-T, do Tổng Công ty cổ phần Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) thành lập, do PVC không đáp ứng đủ yêu cầu.

CECO sau đó đánh giá cả 6 nhà thầu chưa đạt 100% tiêu chí về năng lực, kinh nghiệm. Trong đó, liên danh nhà thầu PVC/Alfa Laval/Delta-T chưa đạt các tiêu chí về năng lực kỹ thuật, tư vấn thiết kế, xây dựng và báo cáo tài chính năm 2006 thể hiện PVC đang thua lỗ.

Thực hiện chỉ đạo của ông Thăng về việc chỉ định thầu, PVB không tổ chức đấu giá theo kế hoạch mà chuyển sang chỉ định thầu cho liên danh của PVC. Quá trình thực hiện hợp đồng không đúng tiến độ, PVC có báo cáo thừa nhận không đủ năng lực. Tháng 3/2013, PVC đơn phương dừng thi công dự án, chưa có hạng mục nào hoàn thành.

Thực hiện dự án, PVB vay ngân hàng và Công ty tài chính Dầu khí Việt Nam hơn 750 tỷ đồng. Từ ngày triển khai dự án (tháng 9/2009) đến khi khởi tố vụ án (tháng 6/2018), PVB đã thanh toán cho PVC hơn 600 tỷ đồng, Alfa Laval hơn 230 tỷ đồng. Chủ đầu tư sử dụng hơn 1.400 tỷ đồng để thực hiện dự án.

Biết PVC chưa từng thực hiện dự án nào về Ethanol và tình hình tài chính đang khó khăn, ông Thăng với vai trò Chủ tịch PVN, Trưởng ban chỉ đạo triển khai dự án, đã chủ trì nhiều cuộc họp, quyết liệt định hướng giao thầu cho PVC như đề nghị của bị can Thanh.

Trịnh Xuân Thanh biết rõ liên danh PVC/Alfa Laval/Delta-T không đủ năng lực thực hiện gói thầu nhưng vẫn nhận chỉ đạo từ lãnh đạo PVN để ký văn bản xin được chỉ định thầu. Cựu chủ tịch PVC này còn chủ trì cuộc họp HĐQT và ban Tổng giám đốc PVC đồng ý thực hiện gói thầu; ký công văn gửi ông Thăng xin cam kết thực hiện gói thầu.

Hành vi làm trái các quy định của ông Thăng, Thanh và các bị can dẫn đến thiệt hại cho PVB hơn 543 tỷ đồng. Trong quá trình điều tra, ông Thăng thành khẩn khai báo, tích cực hợp tác.

Ngoài sai phạm tại dự án Ethanol Phú Thọ, bị can Thanh còn bị cáo buộc thành lập Công ty PVC Kinh Bắc cùng bị can Đỗ Văn Hồng từ năm 2009. Ông Thanh sau đó bàn với Hồng về việc mua 3.400 m2 đất tại huyện Tam Đảo, Vĩnh Phúc của Công ty Metrimex bằng tiền tạm ứng cho thực hiện dự án của PVC.

Trịnh Xuân Thanh chỉ đạo cán bộ dưới quyền tại PVC cho PVC Kinh Bắc tạm ứng trái quy định 25 tỷ đồng. Tuy nhiên để hợp thức việc cho vay tạm ứng và sử dụng tiền tạm ứng trái quy định, bị can Thanh và Hồng đã làm các thủ tục chuyển 21 tỷ đồng thành tiền góp vốn điều lệ của PVC tại PVC Kinh Bắc. Điều này trái quy định của Luật Doanh nghiệp 2005, gây thiệt hại cho PVC hơn 13 tỷ đồng.

Ngày 22/1/2021, diễn ra phiên xét xử sơ thẩm bị cáo Đinh La Thăng cùng 11 đồng phạm.

Trong đó ông Thăng cùng Trịnh Xuân Thanh (cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty cổ phần Xây lắp dầu khí PVC), Vũ Thanh Hà (cựu tổng giám đốc Công ty cổ phần Hoá dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí - PVB), Nguyễn Xuân Thủy (cựu phó Phòng đầu tư dự án PVB), Khương Anh Tuấn (cựu Phó Phòng thương mại PVB), Lê Thanh Thái (cựu Trưởng Phòng kinh doanh PVB), Hoàng Đình Tâm (cựu Kế toán trưởng PVB), Phạm Xuân Diệu (cựu Tổng giám đốc PVC), Nguyễn Ngọc Dũng (cựu phó tổng giám đốc PVC), Đỗ Văn Quang (cựu Trưởng Ban kinh tế kế hoạch PVC), Trần Thị Bình (cựu phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam) bị xét xử về tội Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng, theo khoản 3 điều 224 Bộ luật Hình sự 2015.

Trong vụ án này, Trịnh Xuân Thanh và Đỗ Văn Hồng (cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị, kiêm Tổng Giám đốc công ty Cổ phần Đầu tư và xây lắp Dầu khí Kinh Bắc) còn bị xử về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ theo khoản 3 điều 356.

Trong phần thủ tục trước khi bắt đầu vào buổi xét xử, có 11 bị cáo đến tòa, riêng bị cáo Trần Thị Bình (cựu phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam) có đơn xin vắng mặt do sức khoẻ yếu.

Bên cạnh đó, đại diện PVN, PVC và nhiều nhân chứng, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan khác cũng vắng mặt. Đại diện VKSND TP Hà Nội cũng đề nghị hoãn phiên tòa. 

Căn cứ đề nghị của các bị cáo, luật sư, đại diện VKS và các quy định của pháp luật, HĐXX quyết định hoãn phiên tòa, thời gian mở lại sẽ thông báo sau.