Nền tảng để giáo dục đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình

Chiều 26/12, tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã tổ chức chương trình Tọa đàm "Đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình cùng đất nước".

Tham dự chương trình, có đại diện Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam; Ban giám hiệu Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - đơn vị đăng cai tổ chức tọa đàm; thành viên Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục tham dự như: Trường Đại học FPT, Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Trường Đại học Đông Á, Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng, Trường Đại học Đại Nam, Trường Cao đẳng Quốc tế Hà Nội,...

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Tiến sĩ Lê Trường Tùng cho biết, các Luật, Nghị quyết được ban hành, sửa đổi trong năm 2025 đã tạo nên một khung thể chế đồng bộ, nhất quán và mang tính đột phá, mở ra cơ hội lớn để các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình cùng đất nước.

Theo thầy Tùng, các quy định mới về đầu tư thành lập cơ sở giáo dục tư thục trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đã thể hiện tư duy cởi mở và thực tiễn hơn. Việc cho phép nhà đầu tư lựa chọn giữa hình thức trực tiếp đầu tư thành lập cơ sở giáo dục hoặc thành lập tổ chức kinh tế theo quy định của pháp luật về đầu tư và doanh nghiệp, cùng với các quy định rõ ràng về chuyển nhượng vốn nhưng vẫn bảo đảm sự ổn định và liên tục của hoạt động giáo dục, đã góp phần tạo môi trường pháp lý minh bạch, lành mạnh, bảo vệ quyền lợi của người học, nhà giáo và người lao động.

Đây chính là nền tảng để khối trường ngoài công lập phát huy vai trò, trách nhiệm xã hội, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Tại chương trình, các đại biểu cũng có những thảo luận xung quanh một số điểm mới của 3 Luật về lĩnh vực giáo dục đã được Quốc hội thông qua vào tháng 12/2025 vừa qua bao gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Trong đó có những điểm mới liên quan trực tiếp đến quá trình vận hành của các cơ sở giáo dục ngoài công lập như: Trường hợp có từ hai nhà đầu tư trở lên thì phải thành lập tổ chức kinh tế để thực hiện việc thành lập cơ sở giáo dục.

Đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học tư thục cần bố trí tối thiểu 2% nguồn thu học phí để cấp học bổng khuyến khích học tập cho người học; Cho phép sử dụng đất ở, đất xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp không phải là công trình giáo dục và đào tạo, đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp sang sử dụng vào mục đích giáo dục và đào tạo không phải căn cứ vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Phần chênh lệch thu lớn hơn chi hằng năm của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục từ hoạt động giáo dục, đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ phải dành tối thiểu 25% đầu tư trở lại cho phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp và thực hiện trách nhiệm xã hội; hoạt động kiểm định cơ sở giáo dục, hợp tác quốc tế...

Phát biểu tại tọa đàm, Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho biết, qua theo dõi thực tế hoạt động của nhiều cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập, có thể thấy bên cạnh các vấn đề về tài chính và cơ sở vật chất, không ít trường đang gặp khó khăn liên quan đến mô hình sở hữu và khung pháp lý trong quản trị; cần tiếp tục hoàn thiện quy định về sở hữu, tổ chức và quản trị đối với các trường ngoài công lập. Việc làm rõ trách nhiệm của các chủ thể liên quan, cũng như cơ chế phòng ngừa và xử lý tranh chấp được xem là cần thiết nhằm bảo đảm hoạt động ổn định, minh bạch và phát triển bền vững của khối trường này.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga - Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục thuộc Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam nêu quan điểm, trong quá trình phát triển, các trường ngoài công lập gặp nhiều thách thức liên quan đến cơ chế quản lý, hợp tác quốc tế và đầu tư.

Trong đó, mô hình đầu tư và quản trị tại các trường tư, nhất là những cơ sở có tập đoàn hoặc công ty liên quan thường có cấu trúc điều hành phức tạp, chủ yếu quyền quyết định nằm ở cấp trên, khiến việc phối hợp và quản lý ở cấp cơ sở gặp nhiều khó khăn; cơ chế xã hội hóa giáo dục chưa đồng bộ, đặc biệt là các cơ sở nhỏ và vừa, dẫn đến hạn chế trong việc tiếp cận nguồn lực từ doanh nghiệp và cộng đồng…

Do đó, để các trường ngoài công lập phát triển bền vững, cần có sự hoàn thiện pháp lý rõ ràng, nhất quán và khả thi, đảm bảo vừa tạo điều kiện tự chủ cho trường, vừa bảo đảm quản lý, kiểm soát và minh bạch trong hoạt động hợp tác, đầu tư và xã hội hóa giáo dục.