KHCN là chìa khóa cho quá trình 'bắt kịp, tiến cùng, bứt phá, vượt lên'

Sáng ngày 15/5, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự buổi Lễ chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5, đồng thời kỷ niệm 65 năm thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ (18/5/1959 - 18/5/2024) và lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu.

Trong bài phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 2024 mang ý nghĩa đặc biệt. Đây là cơ hội để chúng ta cùng nhìn lại quá trình hình thành và phát triển của ngành khoa học và công nghệ Việt Nam, tri ân những nỗ lực cống hiến không ngừng nghỉ của nhiều thế hệ nhà khoa học và cán bộ quản lý, những người đã có đóng góp quan trọng và thiết thực cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc qua các thời kỳ.

Thủ tướng nhấn mạnh rằng, nhờ vào nhiều chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học và công nghệ (KHCN) cũng như việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức và nhà khoa học, ngành KHCN của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, đạt được nhiều thành tựu quan trọng và đóng góp thiết thực vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thay mặt lãnh đạo Chính phủ, Thủ tướng đánh giá cao và chúc mừng nhiệt liệt các tác giả và nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm nay. Thủ tướng cũng ghi nhận và biểu dương những nỗ lực, kết quả đạt được và những đóng góp của đội ngũ nhà khoa học nói riêng và ngành KHCN nói chung cho đất nước.

Thủ tướng cũng đánh giá cao điểm đặc biệt của giải thưởng năm nay, đó là bên cạnh việc chọn ra những đề tài xuất sắc, giải thưởng còn xét đến những nghiên cứu được thực hiện trong điều kiện khó khăn, với nỗ lực vượt qua các rào cản để giúp nền khoa học Việt Nam hội nhập với thế giới.

Theo Thủ tướng, kể từ khi được tổ chức lần đầu tiên ngày 18/5/2014, Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã trở thành ngày hội của các nhà khoa học và những người làm việc trong lĩnh vực KHCN trên toàn quốc.  

Chìa khóa cho quá trình “bắt kịp, tiến cùng, bứt phá và vượt lên” 

Thủ tướng nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh thế giới ngày nay, dưới tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4, KHCN đã phát triển mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực và đang làm thay đổi sâu sắc thế giới. Các hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, cũng như nền kinh tế toàn cầu, đều trở nên thông minh hơn, hiệu quả hơn và phát triển với tốc độ nhanh hơn, nhưng cũng đầy biến động khó lường.

Thủ tướng nêu rõ các bài học kinh nghiệm từ những quốc gia thành công như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đức và Phần Lan cho thấy vai trò to lớn của KHCN trong sự phát triển và vươn lên của các quốc gia. Đồng thời, những bài học từ các quốc gia rơi vào bẫy thu nhập trung bình cho thấy sự thất bại của chính sách KHCN tại những nơi này.

Nhận diện rõ các cơ hội và thách thức từ các bài học quốc tế và thực tiễn, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương: “Phát triển và ứng dụng KHCN là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; là một nội dung cần được ưu tiên tập trung đầu tư trước một bước trong hoạt động của các ngành, các cấp…”. Những thành công và đóng góp của KHCN đã minh chứng rõ ràng cho tính đúng đắn và phù hợp của chủ trương này trong bối cảnh quốc tế và trong nước.

Thủ tướng nhấn mạnh, KHCN và đổi mới sáng tạo là yếu tố nền tảng của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, hai trong các yếu tố quan trọng nhất của quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế toàn cầu và đặc biệt quan trọng đối với nước ta hiện nay. KHCN và đổi mới sáng tạo là con đường ngắn nhất để đạt được các mục tiêu phát triển. Phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo với vai trò nền tảng là yêu cầu khách quan và là lựa chọn khôn ngoan, cần được ưu tiên về nguồn lực như thể chế, cơ chế, chính sách, hạ tầng và con người.

Vì vậy, Thủ tướng mong muốn tinh thần say mê nghiên cứu và cống hiến vì KHCN của các thế hệ đi trước tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ, tạo động lực và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là đội ngũ nhà khoa học hiện nay và trong tương lai, bao gồm cả các nhà khoa học nữ.

Người đứng đầu Chính phủ khẳng định, trong khi các nguồn tài nguyên thiên nhiên là hữu hạn và ngày càng khan hiếm, KHCN cùng với đổi mới sáng tạo lại là nguồn tài nguyên vô tận, không gian phát triển vô hạn. Chúng có thể bắt nguồn từ những ý tưởng đơn giản nhất, từ những con người bình dị nhất, không phân biệt giới tính, màu da, trình độ, tuổi tác hay tầng lớp xã hội.

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 đã xác định phát triển nguồn nhân lực gắn với KHCN và đổi mới sáng tạo là một trong ba đột phá chiến lược và là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, điều này trở thành động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; nó có ý nghĩa sống còn đối với quá trình vươn lên “bắt kịp, tiến cùng, bứt phá và vượt lên” trong thế giới ngày nay.

Người đứng đầu chính phủ nhấn mạnh: “Đất nước ta, xã hội chúng ta đang rất cần sự dấn thân, vượt qua khó khăn, trở ngại của các nhà khoa học để thực hiện thành công các nhiệm vụ KHCN, đổi mới sáng tạo, góp phần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, mang lại niềm vinh dự, tự hào cho cá nhân, gia đình, cộng đồng, dân tộc và đất nước".

Trong khuôn khổ sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu đã tham quan triển lãm giới thiệu những thành tựu KHCN tiêu biểu trong 65 năm qua, đồng thời thăm khu vực gian hàng trưng bày các kết quả nghiên cứu và sản phẩm của các lĩnh vực quốc phòng, ngân hàng, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, y tế, khoa học xã hội và nhân văn, đạt được trong thời gian qua.