Không chứng minh được nguồn gốc độc lập, nguy cơ chịu thuế cao
Dệt may là ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đóng góp hơn 40 tỷ USD mỗi năm, song tỷ lệ nguyên phụ liệu nhập khẩu lại chiếm tới trên 55%. Điều này làm gia tăng rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng, dễ bị soi xét về gian lận xuất xứ, hạn chế khả năng tận dụng ưu đãi từ các Hiệp định Thương mại tự do, đồng thời khiến doanh nghiệp chịu áp lực ngày càng lớn từ yêu cầu phát triển bền vững.
Nguyên phụ liệu là đầu vào thiết yếu trong chuỗi cung ứng ngành dệt may, bao gồm: Bông, xơ sợi tổng hợp, vải dệt thoi, vải dệt kim, thuốc nhuộm, hóa chất, phụ kiện (khóa kéo, khuy, chỉ, nhãn mác…).
Theo số liệu của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Việt Nam mới đáp ứng được khoảng 45% nhu cầu nguyên phụ liệu trong nước, còn lại phải nhập khẩu từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ.
Trong đó, Trung Quốc chiếm tới 55% tổng kim ngạch nhập khẩu nguyên phụ liệu của Việt Nam, đặc biệt là vải dệt thoi và xơ sợi tổng hợp. Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) lần lượt chiếm 15% và 10%, chủ yếu cung cấp vải cao cấp và phụ kiện may mặc. Các nguồn cung khác như Ấn Độ, Nhật Bản và một số nước ASEAN chiếm khoảng 20%, tập trung ở bông sợi, phụ kiện và hóa chất nhuộm.
Ngành dệt may đang từng bước chủ động nguồn nguyên phụ liệu.
Trong bối cảnh Mỹ siết chặt kiểm soát nguồn gốc xuất xứ và áp thuế cao với hàng hóa “có yếu tố Trung Quốc”, các lô hàng dệt may từ Việt Nam nếu không chứng minh được nguồn gốc độc lập có thể bị coi là trung chuyển và có nguy cơ chịu mức thuế tới 40%.
Đây là điều khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại bởi lẽ không phải ai cũng có đủ khả năng xây dựng chuỗi cung ứng khép kín hay đa dạng hóa đối tác ngay lập tức.
Mặt khác, theo dữ liệu cập nhật từ Bộ Công Thương (MoIT) và Hiệp hội Dệt may Việt Nam, năm 2024, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu đến 80% vải, 50% sợi bông, 40% sợi tổng hợp, và 64% nhu cầu vải dệt kim trong nước.
Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội dệt may Việt Nam chia sẻ, ngành Dệt may Việt Nam chưa tự chủ được nguồn nguyên phụ liệu. Tỷ lệ phụ thuộc nhập khẩu cao cho thấy sự thiếu chủ động của ngành Dệt may Việt Nam về nguồn cung đầu vào.
Điều này tạo ra nhiều rủi ro tiềm ẩn như: Rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng. Rủi ro biến động giá do phụ thuộc nhập khẩu, ngành dệt may dễ bị ảnh hưởng khi giá bông, sợi, hóa chất trên thế giới tăng.
Ngoài ra là hạn chế tận dụng ưu đãi từ các FTA: Do quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi” (yarn-forward rule), nhiều doanh nghiệp không đạt chuẩn xuất xứ, khiến hàng hóa xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU), Mỹ và các nước tham gia CPTPP không được hưởng thuế suất ưu đãi.
Chịu áp lực về tiêu chuẩn bền vững: Các nhà nhập khẩu EU, Mỹ yêu cầu nguồn nguyên liệu có chứng nhận môi trường và xã hội. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu khiến doanh nghiệp Việt Nam khó kiểm soát toàn diện các tiêu chuẩn này.
Doanh nghiệp nỗ lực giải bài toán khó
Dệt may là ngành chịu nhiều tác động của tình hình suy giảm kinh tế thế giới và biến động địa chính trị. Tuy nhiên, các doanh nghiệp của ngành dệt may đã nỗ lực, chủ động thích ứng.
Ngành dệt may tận dụng ưu đãi từ các FTA.
Ông Lưu Tiến Chung, Tổng Giám đốc Tổng Công ty May Bắc Giang – LGG, cho biết: Để tận dụng được các ưu đãi của các hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã ký kết, doanh nghiệp bắt buộc phải đầu tư nâng cấp nhà máy, trang bị máy móc, thiết bị hiện đại, áp dụng công nghệ tự động hóa vào sản xuất;
Cải tiến, đa dạng hóa nguồn nguyên liệu tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường; sử dụng nguồn năng lượng tái tạo…đáp ứng xu thế phát triển chung trong quá trình thực hiện chuyển đổi kép (xanh hóa, số hóa) để đáp ứng được yêu cầu của các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc…
Nhờ đó doanh nghiệp vẫn giữ được nhịp tăng trưởng, đơn hàng tăng trưởng 5-10% duy trì công ăn việc làm ổn định cho hàng ngàn người dân tại địa phương.
Trong bối cảnh thị trường toàn cầu nhiều bất ổn, ngành dệt may Việt Nam đang nỗ lực tăng tốc. Các doanh nghiệp lớn đã nhanh chóng điều chỉnh chiến lược sản xuất, tối ưu hóa dây chuyền và tăng cường năng lực giao hàng nhằm giữ vững thị phần tại thị trường chủ lực.
“Minh bạch về quy tắc xuất xứ cũng như tuân thủ các quy định về chống gian lận thương mại, đa dạng hóa sản phẩm, chuỗi cung ứng, mở rộng thị trường để tránh phụ thuộc vào một số thị trường đã có. Bên cạnh đó là cập nhật thông tin, kịp thời nắm bắt tình hình và đưa ra chỉ đạo linh hoạt, sát thực tế cho doanh nghiệp”, ông Vũ Đức Giang chia sẻ.
Theo ông Giang, đa dạng hóa thị trường là yêu cầu cấp thiết, không chỉ để phân tán rủi ro từ Mỹ mà còn để đón đầu các xu hướng tiêu dùng mới trên toàn cầu. Các thị trường tiềm năng nên hướng đến gồm: EU, Anh, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước Trung Đông. Đây đều là các thị trường mà Việt Nam đã có FTA, tạo lợi thế về thuế quan và khuôn khổ pháp lý khi thâm nhập các thị trường này.
Bình luận