Đại biểu Quốc hội: 'Tăng giá điện phải có lộ trình'

Ngày 8/11, trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội, TS Hoàng Quang Hàm, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đã trao đổi xung quanh vấn đề quản lý giá các mặt hàng hiện nay.

- Khi thảo luận về kinh tế-xã hội, ông có nói phải minh bạch hoá, tính đúng, tính đủ chi phí giá cả các hàng hoá, dịch vụ mà Nhà nước còn bao cấp. Cụ thể như thế nào, thưa ông?

Điều chỉnh giá của mặt hàng nào thì ai cũng hiểu nó ngay lập tức ảnh hưởng đến người dân và phản ánh qua chỉ số giá tiêu dùng, lạm phát. Năm nay, có thuận lợi cho điều hành của Chính phủ là chỉ tiêu lạm phát Quốc hội duyệt là 5% và hiện vẫn còn dư địa. Tuy nhiên, nếu tăng là ảnh hưởng ngay đến người dân.

Đến nay, các bộ ngành vẫn chưa xây dựng được phương án, xây dựng được định mức bao nhiêu, các loại chi phí bao nhiêu để hình thành giá. Theo đôi, cần phải có bước đi để người dân chấp nhận được.

- Thực tế, việc điều hành giá các loại dịch vụ, hàng hoá: viện phí, học phí, giá điện...hiện khó dung hoà: Đưa giá lên thì dân kêu mà không đưa lên lại không thực hiện được giá thị trường. Nhà nước cũng không thể bao cấp mãi, thưa ông?

Quan điểm của nhà nước là những người có thu nhập trung bình, cao thì họ tự lo, người nghèo thì Nhà nước lo. Viện phí tăng thì người nghèo được bảo hiểm trả.

Giải quyết những vấn đề đó không lớn lắm nhưng câu chuyện hiện nay là nếu còn như thế thì tiền ngân sách phải bỏ ra tương đối lớn. Khi định mức phải tăng lên, Nhà nước cũng phải bỏ tiền ra, dân cũng phải bỏ thêm chi phí. 

Video: Cách tính giá điện khiến người dân bức xúc

Điều này cũng buộc phải làm để sau này không chỉ là để giảm chi mà có khi còn phải tăng thu trong sử dụng tài sản.

Ví dụ như khấu hao thì hiện nay bình thường vẫn để lại cho các đơn vị sự nghiệp nhưng khi tính đủ giá thì nhà nước phải được hưởng, tính cả lợi nhuận...

Còn ở vấn đề giá điện là câu chuyện chính sách. Đó cũng là một công cụ điều chỉnh. Điều chỉnh giá điện nó phải nằm trong bài toán điều hành kinh tế vĩ mô, làm sao cho hài hoà giữa các chỉ số.

- Giá cả định hướng vận hành theo cơ chế thị trường thì giá cả cũng phản ánh chi phí sản xuất thì mới thu hút được đầu tư, phải không thưa ông?

Nếu tăng chi phí tiền điện sẽ ảnh hưởng ngay đến đầu vào sản xuất, sinh hoạt dân cư. Nếu không tăng tiền điện thì Nhà nước phải bù, mà tăng lên lại ảnh hưởng nhiều đối tượng nên phải hài hoà lợi ích của người dân và Nhà nước chứ không phải cứ nói tăng là tăng được.

Nhà nước phải trả những chi phí đầu vào tăng thêm, doanh nghiệp cũng phải trả và người dân cũng phải trả. Ở đây có cả 3 lợi ích: Nhà nước, người dân, doanh nghiệp. 

Song, nhà nước cũng phải tính người dân có chịu được không. Ta mong muốn điều hành theo quy luật của kinh tế thị trường nhưng cũng có quy luật của nền kinh tế nữa.

Điều chỉnh giá đương nhiên sẽ tác động đến người dân, nhất là người nghèo.

Như tôi lên các vùng Tây Bắc, thấy nhiều hộ họ chỉ thắp điện một lúc rồi tắt. Với họ vài chục nghìn đồng đã là lớn. Nên có điều chỉnh cũng phải tính đến vấn đề phát triển bền vững, không để giãn quá khoảng cách giàu nghèo, để người nghèo không bị bỏ lại đằng sau trong quá trình phát triển.

- Nhưng hiện có vấn đề là nếu chậm đẩy nhanh thị trường hoá cũng khiến nhiều doanh nghiệp kêu là không điều chỉnh được giá bù đắp chi phí, lại thua lỗ?

Lộ trình điều chỉnh giá các mặt hàng trong đó có giá điện phải tiệm cận theo giá thị trường mà chính phủ đã xác định là chắc chắn rồi. Nhưng nó phải đi theo xu hướng không gây nên bất ổn, không gây ảnh hưởng lớn quá đến người dân.

Như giá xăng, trước đây 1 tháng điều chỉnh 1 lần nhưng giờ cũng phải điều chỉnh liên tục mà hiện nay vẫn chưa ổn. Nên theo lộ trình, cũng phải xác định là giá cả phải bù đắp được chi phí nhưng phải đi theo lộ trình phù hợp, đảm bảo phát triển bền vững.

Việc đưa hết chi phí vào giá là phải làm. Nhưng phân chia rõ: người nghèo, người cận nghèo Nhà nước hỗ trợ. Cần làm từng bước một.

Tuy nhiên, trên thực tế, các ngành đang lúng túng trong xây dựng định mức, để đưa hết chi phí vào đó mà rõ nhất là vấn đề viện phí. Chắc chắn là làm được cho dù hiện nay, tiến trình đó là chậm.

Nói ví dụ, dịch vụ về y tế, nếu thu đủ thì cũng giúp nâng cao chất lượng dịch vụ lên, đó là điều chắc chắn. Hiện có những cơ sở y tế như Viện mắt Trung ương gần như bỏ hẳn bao cấp giá, chất lượng phục vụ được tăng lên bởi giờ cứ làm tốt là người ta đến. Giá cả chỉ là 1 yếu tố.

Xin cảm ơn ông!