Việc tích hợp ba môn Vật lý, Hóa học, Sinh học thành môn Khoa học Tự nhiên và hai môn Lịch sử, Địa lý gộp thành một môn Lịch sử và Địa lý sẽ gây khó khăn gì cho giáo viên vốn quen với dạy học đơn môn khi bước sang mô hình liên môn từ năm học tới đang là câu hỏi đặt ra.
Giáo viên mơ hồ “tích” sao cho “hợp”
Năm học tới, thạc sĩ Nguyễn Thị Minh Phương, giáo viên trường THCS Đông Hà, (Chợ Mới, Bắc Kạn) được phân công đảm nhận dạy học hai môn Toán và Lý. Cô hiểu rằng, tích hợp là dạy theo từng chủ đề, đi từ thấp đến cao, từ nguyên lý đến khái niệm; nội dung nào có sự trùng lặp lý sẽ tích hợp lại vừa giảm tải kiến thức, vừa giúp học sinh có cái nhìn tổng thể tốt hơn.
Lý thuyết là vậy nhưng thực tế triển khai sẽ phát sinh nhiều vấn đề khó khăn. Trước mắt, do chưa có giáo viên chuyên dạy môn Khoa học Tự nhiên, nên hai hoặc ba giáo viên cùng dạy môn học này.
Hiện trường THCS Đông Hà đang lên phương án sắp xếp giáo viên dạy Toán kiêm nhiệm thêm môn Vật lý, còn phần Hoá học và Sinh học sẽ do hai giáo viên độc lập dạy như chương trình giáo dục hiện hành.
Học sinh tích cực ghi chép bài giảng.
Là giáo viên môn Toán khi chuyển sang dạy tích hợp, cô Phương có phần lúng túng vì chưa hình dung ra bản thân sẽ dạy học thế nào, soạn giáo án ra sao, vì kiến thức bồi dưỡng tập huấn môn Vật lý không nhiều, mới trải qua 2 modul bồi dưỡng.
Cô cho rằng, một giáo viên dạy ba môn rất khó, ngoài các đòi hỏi về kiến thức, chuyên môn thì mỗi người lại có những đam mê riêng. Giáo viên chỉ có thể giỏi một môn, một lĩnh vực, không thể giỏi toàn diện.
“Giá như trước khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới, giáo viên được đào tạo bài bản đáp ứng cả ba lĩnh vực Hoá, Lý, Sinh thì việc dạy học sẽ tốt hơn, trách nhiệm giáo viên trên lớp cao hơn thay vì kiêm nhiệm như năm học tới”, cô Minh Phương băn khoăn và cho rằng, để triển khai dạy tích hợp môn Khoa học tự nhiên ở lớp 6 tới đây, việc sắp xếp thời gian lên lớp, nội dung giảng dạy giữa các giáo viên là vấn đề quan trọng nhất vì có sự thay đổi thời khóa biểu mỗi tuần, có xáo trộn.
Tương tự, cô Nguyễn Thu Chương, trường THCS Cao Dương (Lương Sơn, Hoà Bình) cho hay, hiện nay giáo viên ở cơ sở còn khá mơ hồ, bối rối cho việc chuẩn bị dạy các môn học tích hợp. Hầu hết các giáo viên đều lo lắng không biết phải tích hợp nội dung các môn học sao cho đúng, cho đủ và không chồng chéo giữa các đồng nghiệp cùng dạy môn đó.
Thực tế, qua một số buổi tập dượt, không ít giáo viên tích hợp thiếu sự tính toán lượng kiến thức trong cùng một bài dạy nên dạy không đủ giờ. Khó nhất là giáo viên mới chỉ kịp truyền thụ phần kiến thức mà chưa liên hệ được phần kiến thức liên môn, kiến thức bổ trợ thì hết giờ. Trong khi đó, một tuần mỗi lớp chỉ có từ 5 đến 10 tiết học, giáo viên phải khéo co kéo lắm mới cho đủ nội dung chính chứ chưa nói đến phần tích hợp liên môn.
Có đồng nghiệp của cô Chương còn nhầm tưởng tích hợp là dựa vào cái này để tranh thủ nói về cái kia, nói càng nhiều càng tốt, thành thử đến thời điểm hiện tại nhiều giáo viên còn rất mơ hồ. Hy vọng, Bộ GD&ĐT sớm ban hành các hướng dẫn chi tiết dạy các môn tích hợp để giáo viên yên tâm chuẩn bị tâm thế đón lứa học sinh lớp 6 "thế hệ mới".
Thầy Nguyễn Quốc Ngọc, trường THCS Lê Quý Đôn (Hà Nội) cho biết, theo chương trình giáo dục phổ thông mới, trong môn tích hợp Khoa học Tự nhiên học sinh lớp 6 sẽ học 3 phần gồm Hóa học (20%) - Sinh học (38%) - Vật lí (32%) và phân chia Hóa học sẽ được dạy nửa đầu học kỳ I, Sinh dạy nửa cuối học kỳ I còn môn Lý sẽ được dạy nửa cuối học kỳ II. Tuy nhiên môn Khoa học Tự nhiên chỉ có duy nhất một điểm trung bình bộ môn, lại do 3 giáo viên dạy, mỗi giáo viên lại có một sổ điểm đánh giá riêng biệt.
Vậy thì có một môn học mà 3 giáo viên dạy, 3 quyển sổ điểm, 3 kế hoạch giảng dạy (giáo án) khác nhau giáo viên nào chịu trách nhiệm cộng điểm của 3 môn cho học sinh, giáo viên nào chịu trách nhiệm đưa điểm lên phần mềm? Giáo viên nào chịu trách nhiệm về chất lượng môn học. Thầy giáo mong muốn Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT Hà Nội cần làm rõ khâu này để giáo viên thực hiện đúng nhiệm vụ trong quá trình giảng dạy.
Giáo viên sáng tạo, khó ở đâu gỡ ở đó
Trao đổi về vấn đề này, phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT cho biết, với đội ngũ giáo viên hiện tại, Bộ GD&ĐT đã giao quyền chủ động cho các nhà trường và sẽ có hướng dẫn để các trường tự tin trong việc bố trí phân phối chương trình và phân công giáo viên dạy học các môn tích hợp.
Nếu đủ điều kiện thuận lợi, nhà trường phân công giáo viên phụ trách từng mạch kiến thức và cố gắng tuân thủ trình tự thời gian đã được thiết kế trong chương trình. Như vậy sẽ thuận lợi cho học sinh vì các nội dung chương trình trước sẽ giúp học sinh có được sự phát triển năng lực để thuận lợi cho việc tiếp nhận và thực hiện các nhiệm vụ học tập của các phần sau.
Nếu việc phân công như vậy gặp khó khăn thì nhà trường có thể bố trí sắp xếp lại nội dung kiến thức để phù hợp với điều kiện thực tiễn về cơ sở vật chất và con người ở đơn vị mình.
Các môn học tích hợp được triển khai từ lớp 6 năm học 2021 - 2022.
Theo Vụ trưởng, các trường, giáo viên hoàn toàn chủ động trong việc xây dựng và triển khai các nội dung môn học tích hợp. Sách giáo khoa chỉ là tham khảo, không nên quá phụ thuộc, cứng nhắc theo tiến trình của nó. Tuy nhiên, cho dù thế nào cũng phải chú ý khai thác các nội dung kiến thức ở góc độ của sự tích hợp. Đó là cái khác căn bản của việc thiết kế chương trình mới để các em học sinh khi đã nghiên cứu một hiện tượng tự nhiên nào thì không phải nghiên cứu lại lần thứ hai.
Hơn nữa, cách dạy học tích hợp mới là tổ chức cho học sinh hoạt động học chứ không phải là giáo viên lên lớp để giảng bài. Đây là yếu tố cốt lõi của phương pháp dạy học phát triển năng lực. Bộ đã có khung hướng dẫn giúp giáo viên có thể hình dung các nhiệm vụ của mình để có thể vận dụng linh hoạt.
Trước khi bước vào năm học mới, Bộ GD&ĐT sẽ có hướng dẫn riêng về vấn đề trên. Đồng thời tăng cường các lớp tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về xây dựng kế hoạch giáo dục cho nhà trường và giáo viên. Đây là nội dung quan trọng để triển khai kế hoạch giáo dục nhà trường đáp ứng yêu cầu mới trên tinh thần giao quyền cho nhà trường xây dựng và tự chủ kế hoạch giáo dục, sẽ không còn khái niệm phân phối chương trình “đồng phục” toàn quốc như trước đây.
Về khâu kiểm tra, đánh giá với các môn học này được thực hiện theo tinh thần mới là tập trung vào việc vận dụng kiến thức chứ không phải là kiểm tra ghi nhớ. Việc kiểm tra không chỉ tập trung vào một mảng kiến thức cụ thể mà quan trọng là kiểm tra việc vận dụng kiến thức tổng hợp giữa các mảng kiến thức với nhau, ông Thành cho biết thêm.
Qua thực tế chuẩn bị và tập huấn cho năm học 2021 - 2022, có thể thấy vai trò của giáo viên được xác định là nhân tố quyết định sự thành bại của chương trình. Thế nhưng, theo thống kê, năm học 2021 - 2022, khi triển khai giảng dạy chương trình giáo dục phổ thông mới ở lớp 2 và lớp 6 thì tổng số giáo viên vẫn còn thiếu hụt khoảng 70.000 người. Để giải quyết bài toán này, về lâu dài, các trường đại học, Bộ GD&ĐT cần có những chính sách đổi mới, bồi dưỡng và đào tạo giáo viên cho dạy các môn tích hợp này như thế nào?
PGS.TS Nghiêm Đình Vỳ, đồng Tổng Chủ biên sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý lớp 6 (bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống) cho biết, để triển khai tốt việc dạy các môn tích hợp, việc đầu tiên cần lưu ý là vận dụng các phương pháp dạy học mới linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục, đối tượng dạy học và điều kiện cụ thể.
Giáo viên cần vận dụng các phương pháp dạy học truyền thống (thuyết trình, đàm thoại)... theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh; tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học tiên tiến, đề cao vai trò chủ thể học tập của học sinh (thảo luận, tranh luận, đóng vai, dự án).
Bình luận