Ngắm hiện vật ở bảo tàng đầu tiên về lực lượng Biệt động Sài Gòn - Gia Định

Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định (địa chỉ 145 Trần Quang Khải, phường Tân Định, quận 1) vừa mới khánh thành là một địa chỉ "đỏ" giới thiệu các hiện vật chiến đấu của lực lượng Biệt động Sài Gòn - Gia Định. 

Đây là bảo tàng duy nhất tại Việt Nam về lực lượng biệt động Sài Gòn - Gia Định. Đặc biệt là bảo tàng nằm trong di tích, địa điểm trước đây thuộc nghiệp đoàn Ngọc Quế - cơ sở bí mật của lực lượng biệt động Sài Gòn hoạt động dưới vỏ bọc là cơ sở đóng mới xích lô và gia công đồ nội thất cho Dinh Độc Lập.

Căn nhà của bảo tàng được giữ nguyên kiến trúc xây dựng từ 1963, nay đã tròn 60 năm tuổi. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nó đã trở thành nơi thực hiện các nhiệm vụ công tác bí mật của lực lượng Biệt động Sài Gòn như hội họp, trao đổi thư từ, tài liệu, cung cấp tiền vàng ra chiến khu…

Bảo tàng chịu sự quản lý của Nhà nước và chính quyền địa phương, đồng thời thuộc sở hữu của gia đình Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (LLVTND) Trần Văn Lai (người hoạt động cách mạng dưới vỏ bọc tỷ phú Mai Hồng Quế, Năm USOM - thầu khoán Dinh Độc Lập).

Đến Bảo tàng, du khách được gặp chiếc xe đạp máy hiệu Velo Solex của Pháp, sản xuất thập niên 1950 của Anh hùng LLVTND Trần Văn Lai giao cho nữ giao liên Nguyễn Ngọc Huệ (bí danh Thu Ba) trước năm 1968, để làm trạm giao liên biệt động Sài Gòn tại vùng xôi đậu ấp Trung Viết, xã Thái Mỹ (huyện Củ Chi). Chiếc xe thực hiện nhiệm vụ đưa đón cán bộ nội thành ra vào chiến khu Củ Chi, chuyển thư từ, tài liệu, tiền vàng, thuốc tây… giao cho Bộ Chỉ huy Quân khu Sài Gòn - Gia Định. Bà Ngọc Huệ đã tặng lại kỷ vật quý trên cho Bảo tàng.

Có mặt tại bảo tàng, bà Ngọc Huệ bồi hồi khi nhớ về khoảng thời gian hoạt động cách mạng: “Về đây thấy những kỷ vật được trưng bày cẩn thận, gặp lại chiếc xe đạp Solex ngày xưa cùng mình chinh chiến trong thời làm giao liên mà tôi muốn rớt nước mắt. Tôi nhớ cả những người đồng đội cũ nữa".

Anh Trần Vũ Bình, con trai Anh hùng LLVTND Trần Văn Lai cho biết, Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định là một chứng tích của lịch sử, của thời kì hoạt động cách mạng đầy gian khó nhưng rất đáng tự hào của cha ông, của những thế hệ đi trước.

Bảo tàng có 7 bộ sưu tập hiện vật quý giá gắn liền với lực lượng biệt động, gồm: Bộ sưu tập các hầm bí mật chứa vũ khí, ém quân; Xe các chiến sĩ biệt động đã dùng để đi lại, hoạt động; Vũ khí; Vật dụng sinh hoạt; Dụng cụ đồ nghề sản xuất của Anh hùng LLVTND Trần Văn Lai trong vỏ bọc nhà thầu khoán Dinh Độc Lập; Thiết bị thông tin liên lạc… 

Tại bảo tàng, lần đầu tiên một hình ảnh tổng quan về mạng lưới và cách thức hoạt động đầy bí ẩn của lực lượng được hiện hữu đầy đủ và rõ nét qua hệ thống các hầm chứa vũ khí, hầm ém quân được xây dựng ngay trong lòng địch trong nhiều năm phục vụ cho các trận đánh huyền thoại của biệt động giữa lòng Sài Gòn và Chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968.

Chiếc xe Mobylette được độ chế với chiếc cốp nhỏ bên trong để giấu kíp nổ, thư từ vận chuyển cho lực lượng kháng chiến.

Bộ dụng cụ làm nghề mộc phục vụ cho công việc nhà thầu khoán Dinh Độc Lập của ông Trần Văn Lai. 

Chiếc máy ảnh kỷ vật của anh hùng biệt động Trần Văn Lai.

Nhiều loại thiết bị khác cũng có ở Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định: máy chiếu phim nhựa hiệu SANKYO DUALUX – 8 (trên máy có dòng chữ "Do dy No. 800420 Sankyo Sei ki MFG.CO.LTĐ – Zapan", mặt trước máy màu xám, mặt sau màu đen, có nắp đậy); máy chiếu hiệu Canon P.8 – Cinema star (Nhật Bản sản xuất, có hình hộp chữ nhật, màu trắng, mặt sau màu đen). 

Thiết bị được sử dụng soi chiếu ảnh, phân tích tình hình, lên kế hoạch tác chiến, hoạt động, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1962 - 1968)... cùng rất nhiều hiện vật quý là vật dụng sinh hoạt của lực lượng Biệt động Sài Gòn: đàn Mandolin, bình thủy...