 |
Vì sao lại chỉ có Khánh Ly mới hát được hay và ra chất nhạc Trịnh Công Sơn?
Nếu nói chất giọng của danh ca thì chưa đủ và không đúng. Thậm chí, có khi đó lại là một yếu điểm của Khánh Ly. Chất giọng Khánh Ly cứng, lạnh, nam tính, lý trí, tỉnh táo và thực sự ít tình, ít cảm xúc nồng nàn.
Giọng hát Khánh Ly cũng không hẳn ma mị, liêu trai như ai đó đã từng nhận định. Tính chất ma mị này, khán thính giả đã gặp ở ca sỹ Thanh Thúy trước năm 1975 ở Sài Gòn, sau này thấp thoáng thấy ở Hà Trần với đĩa Nhật Thực (Nhạc Ngọc Ðại ) và Tùng Dương trong những bài hát gần đây.
Thế thì tại sao Khánh Ly vẫn gần như không có đối thủ khi hát nhạc Trịnh? Vì sao có điều kỳ lạ và gần như nghịch lý ấy?
Quay trở lại một chút về hoàn cảnh thân phận Khánh Ly để từ đó hình thành nên một chất giọng, một lối hát, xử lý bài hát đặc biệt, độc đáo không giống ai của danh ca.
Khánh Ly có một số phận khá đặc biệt. Sinh ra ở Hà Nội nhưng lại lớn lên và lập nghiệp ở miền Nam. Cuộc đời đầy truân chuyên sóng gió từ lúc nhỏ cho đến mãi về tận sau này. Hình như cuộc đời Khánh Ly là cuộc đời đầy biển động. Hoàn cảnh riêng cộng với hoàn cảnh đất nước chiến tranh khói lửa đã khiến Khánh Ly sống gần như thân phận của những cô gái bụi đời. (Xem Hồi ký Khánh Ly)
 |
Hoàn cảnh sống đặc biệt của Khánh Ly đã vun đắp nên một tâm hồn nghệ sỹ, một tính cách nghệ sỹ khi hát nhạc nhạc Trịnh. Khánh Ly như một giang hồ nghệ sỹ. Và cái chất nghệ sỹ, phiêu bạt ấy đã được Khánh Ly đem tất cả vào giọng hát của mình, với những phần tinh túy long lanh nhất, sâu thẳm nhất, nỗi niềm nhất thời danh ca còn sống chết vong thân với nhạc Trịnh như là điều đầu tiên và duy nhất. Danh ca hát tự nhiên, thản nhiên đau như là phải thế, không cầu kỳ uốn éo, không gồng mình. Vì thế ra chất nhạc Trịnh. Vì thế, thành đặc sản quý hiếm mang tên Khánh Ly!
Sau này, ở Hà Nội có ca sỹ Hồng Nhung (Bống) cũng bước vào thánh địa nhạc Trịnh, và người ta cũng tưởng cô ấy sẽ thay thế được Khánh Ly, nhưng…
Dù ưu điểm hơn Khánh Ly về sức trẻ, xử lý bài hát rất tinh tế, giọng hát nhân văn, có tình có cảm xúc, hát mềm mại hơn nhưng Hồng Nhung vẫn không thể nào sánh được với Khánh Ly. Lối hát đầy kỹ thuật, chất giọng sáng vang, biểu cảm... tưởng là ưu điểm thực ra lại là nhược điểm của ca sỹ này khi hát nhạc Trịnh. Nhạc Trịnh thiên về tính nữ, nỉ non, thánh thót, thủ thỉ như lời tâm sự giãy bày của tình yêu và thân phận. Lối hát khỏe khoắn trong sáng của Hồng Nhung (Nguyễn Thị Minh Thái từng viết “Ðưa nhạc Trịnh về phía dương, làm mới lại nhạc Trịnh”, “Xanh muộn và chín sớm”) thực tế, không đúng chất, không phù hợp khi hát nhạc Trịnh. Có chăng, Hồng Nhung chỉ hát được đôi ba bài của nhạc Trịnh và hơn các ca sỹ đang mày mò từng bước vào cõi Trịnh mà thôi!
 |
Khánh Ly đã làm được điều vô cùng quan trọng, tưởng đơn giản mà vô cùng khó khăn khi hát nhạc Trịnh, là thấu hiểu và cảm được điều Trịnh Công Sơn muốn gửi gắm trong những tác phẩm của ông. Có lẽ bởi thân phận và tình yêu của danh ca, cùng thời, và gần như chính là những nhân vật, câu chuyện trong các bài hát của Trịnh Công Sơn. Bởi thế chăng mà Khánh Ly hát dễ dàng hơn, đơn giản hơn như là đang kể về nỗi niềm cuộc đời mình.
Chỉ riêng trong lĩnh vực âm nhạc, Khánh Ly và Trịnh Công Sơn như là tình nhân, “tuy hai là một” chưa kể mối quan hệ đời thường thân thiết gắn bó đã khiến Khánh Ly với những bài hát của Trịnh như là tri âm tri kỷ. Người ta có cảm giác Trịnh Công Sơn sáng tác chỉ để dành cho Khánh Ly mà thôi, và Khánh Ly sinh ra làm ca sỹ cũng chỉ vì nhạc Trịnh mà thôi. Giống như hai gam màu của ngày và đêm, để cho một ngày là một ngày đầy đủ trọn vẹn.
Khánh Ly chưa bao giờ nghĩ mình sẽ là ca sỹ (Hồi ký Khánh Ly) và Trịnh Công Sơn cũng không đặt nặng chuyện mình là nhạc sỹ, ông coi mình như một kẻ rong chơi. Hai quan niệm ấy trùng nhau, cùng tần số, cùng tầng bay, để ra đời một phong cách Khánh Ly, hát như chơi, mà đầy trải nghiệm sâu sắc rất phù hợp với nhân sinh quan và thế giới quan của người nhạc sỹ tài hoa này.
 |
Nhạc Trịnh Công Sơn, như những truyện ngắn ngụ ngôn về thân phận và tình yêu, đầy thấu hiểu thông cảm và thương yêu đến mức yếu mềm u ám, không phải ca sỹ nào cũng đủ tầm và trình độ để hiểu và cảm được nhạc của ông.
Ðã thấy thấp thoáng, đã hy vọng ở một vài ca sỹ hát nhạc Trịnh, nhưng rất tiếc họ chỉ thể hiện được rất ít rồi chững lại vì không biết làm sao để phát huy tiếp tục hành trình gian nan với nhạc Trịnh.
Ðến bây giờ vẫn chỉ còn, một và duy nhất Khánh Ly!
Nguyên
Bình luận