Dự án đường sắt cao tốc 1 triệu tỷ và những mối lo

(VTC News) - Vốn, độ an toàn... là những "mối lo" mà các thành viên Ủy ban thường vụ Quốc hội thảo luận về dự án đường sắt cao tốc Hà Nội-TP.Hồ Chí Minh.

Nếu không tính kỹ về vốn thì sẽ giống như "một ông bố nghèo"...

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Hà Văn Hiền cho rằng, vốn đầu tư cho dự án rất quan trọng và cần phải tính toán kỹ. Theo đó, tờ trình của Chính phủ nêu tổng mức đầu tư và phương án huy động nhưng mới chỉ sơ bộ. Theo số liệu năm 2008 thì tổng mức đầu tư cho dự án trên 1 triệu tỷ đồng, tuy nhiên nay thời giá đã thay đổi. Hay như vốn trong đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) là hơn 30 nghìn tỷ, nhưng tính theo giá đền bù mới thì đã gấp 4-5 lần.. Trong khi đó, nền kinh tế nước ta trong giai đoạn này cần một lượng vốn rất lớn, nên cần tính toán thu xếp vốn cho nhiều ngành chứ không phải cho riêng ngành Giao thông Vận tải (GTVT). "Cần phân tích làm rõ để có phương án vốn cho khả thi" - ông Hiền đề nghị.

Chủ tịch Hội đồng dân tộc Ksor Phước (Ảnh: Kiều Minh)

Trước đó, Bộ trưởng GTVT Hồ Nghĩa Dũng cho biết, tổng mức đầu tư cho GTVT chỉ đạt 7% tổng đầu tư xã hội. Nếu tính đến dự án ĐSCT Hà Nội - TP.Hồ Chí Minh với phương án huy động vốn từ ngân sách Nhà nước; vốn ODA, vốn vay ít ưu đãi hơn (OCR…); vốn doanh nghiệp (thành phần khác) thì đầu tư cho GTVT trong khoảng 10-15% tổng mức đầu tư của xã hội. Như vậy, theo Bộ trưởng Bộ GTVT, việc đầu tư vào dự án ĐSCT Hà Nội - TP.Hồ Chí Minh vẫn nằm trong giới hạn đầu tư và không ảnh hưởng đến việc cân đối vốn cho nhu cầu đầu tư các dự án ngành khác.

Tuy nhiên, đại biểu Ksor Phước cho rằng, ông chưa hình dung tổng nguồn lực này như thế nào, nói đầu tư cho giao thông vận tải 10-15%, nếu các lĩnh vực khác mà cũng báo cáo mức vốn từ nay đến 2030 thì mỗi năm cũng cần trên dưới trăm tỷ đô la, chưa nói đến công tác quốc phòng... "Đây là bài toán tôi còn băn khoăn, không phải là vì thiếu vốn mà là hiệu quả kinh tế của dự án đem lại, hoàn vốn ra sao?"

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Đặng Vũ Minh cũng cho rằng, với tổng mức đầu tư của Dự án như Tờ trình của Chính phủ thì bình quân một năm phải huy động là 4.368 tỷ USD. Như vậy vốn nhà nước là rất lớn, khó có thể đáp ứng được, trong khi vẫn phải đảm bảo nhu cầu vốn cho các dự án, công trình quan trọng khác.

Giải trình những băn khoăn thắc mắc trên, Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng nêu, về hiệu quả kinh tế và hoàn vốn thì trên thế giới người ta không tính đến hoàn vốn hạ tầng, cái này do Chính phủ chịu trách nhiệm. Nhưng ông Dũng cũng khẳng định, hoàn vốn đầu tư về phương tiện thì phải tính kỹ. Theo tính toán, thời gian thu hồi vốn của các doanh nghiệp đầu tư phương tiện, quản lý và khai thác ĐSCT nhanh nhất khoảng từ 10 - 12 năm; thời gian thu hồi vốn cho toàn bộ dự án nhanh nhất khoảng 45 năm.

Như vậy, "Phương thức đầu tư là Nhà nước đầu tư hoàn toàn về hạ tầng; còn phương tiện là do các nhà đầu tư - chúng tôi sẽ làm rõ hơn tính toán về khả năng kinh tế và hoàn vốn" - ông Dũng nói.

Về tính khả thi và phù hợp quy hoạch, theo Bộ trưởng Dũng, hai quy hoạch quan trọng của Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thì của Hà Nội hiện nay đang là Quy hoạch chung Thủ đô mới nhưng bản chất quy hoạch giao thông của Hà Nội đã được xác định, bản chất không thay đổi. Hiện Hà Nội có 5 tuyến đường sắt và TP Hồ Chí Minh thì có 6 tuyến giao thông nội đô.

"Chúng tôi sẽ thảo luận và tiếp thu ý kiến, báo cáo Chính phủ làm rõ thêm về vấn đề này" - ông Dũng nói.

Đường sắt cao tốc phải an toàn toàn tuyệt đối như hàng không!

Vẫn đại biểu Ksor Phước bày tỏ sự lo lắng về an toàn của đường sắt cao tốc, theo đó, với tốc độ 300km/h - trong khi theo ông Ksor Phước thì vấn đề tôn trọng luật pháp của người dân Việt Nam hiện nay chưa cao (ném đá tàu, để đá trên đường ray...). Ông Ksor Phước đặt câu hỏi, để đảm bảo an toàn cho 1.570km ĐSCT thì phương án bảo vệ đảm bảo an toàn là như thế nào? Chi phí cho công tác bảo vệ ra sao? Giáo dục nâng cao nhận thức của dân ta như thế nào?

Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng (Ảnh: CM)

Tại buổi thảo luận, Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng cho biết, hiện Chính phủ Nhật Bản cam kết nếu có chủ trương từ Quốc hội Việt Nam sẽ phối hợp lập dự án báo cáo khả thi, trong báo cáo khả thi sẽ trả lời cụ thể chi tiết tất cả các vấn đề từ an toàn, môi trường, giải phóng mặt bằng...

Cùng với đó, Bộ GTVT sẽ mời các chuyên gia ngành trong và ngoài nước để ngóp ý cho dự án.

Kết luận buổi họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí trình dự án Đường sắt cao tốc Hà Nội - TP.Hồ Chí Minh tới Quốc hội tại kỳ họp này (kỳ họp 7 Quốc hội khóa XII - PV), để qua đó thống nhất chủ trương đầu tư tại kỳ họp này.

Ông Kiên nhấn mạnh, vì chiến lược phát triển kinh tế đến năm 2020 của nước ta cơ bản thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, nên giai đoạn đầu đường cao tốc này đưa vào cũng là hợp lý. Theo đó, các nước chuẩn bị cũng 8-10 năm cho dự án đường sắt cao tốc thì nước ta muốn đưa dự án vào cuộc sống thì Quốc hội nên cho chủ trương sớm để 'anh em" chuẩn bị.